Şizofreni toplumda %1 oranında gözlenen önemli ruhsal hastalıklardan biridir. Genelde 15-30 yaşları arasındaki gençlerde görülür. Alevlenme ve sessiz devrelerle seyreder. Hastalar neyin gerçek neyin hayal olduğunu anlayamazlar. Mantıksal düşünme yetenekleri kaybolur, normal duygusal tepkiler veremezler ve toplum kurallarına uyamazlar. Hatırlama ve normal konuşma yetenekleri de kaybolabilir.
Şizofreni, gluten, çölyak hastalığı ve glutensiz diyet
Şizofreninin, ilk kez İkinci Dünya Savaşı sırasında glutenle ilişkisi gündeme gelmiştir. 1976’da gluten-ve süt kısıtlamasıyla düzelen hastalara gluten verildiğinde hastalığın oluştuğu, sonra glutenin kesilmesiyle de düzelmelerin gözlendiği bildirilmiştir (187).
Çölyak hastalığı ve şizofreni ilişkisini araştıran çalışmalarda başlangıçtan itibaren farklı sonuçlar alınmıştır. Bu farklılıkların ana nedeni de kullanılan testlerin farklı olmasıdır. Önceleri gluten konusunda bilgi veren IgA ve IgG AGA’lara bakılmış, zaman içerisinde çölyak tanısında otoantikorların daha hassas olduğu ortaya çıkınca EMA, tTGA testlerine dönülmüştür. Örneğin iki çalışmada EMA (188) ve tTGA (189) ile şizofreni arasında ilişki kurulamazken, bir başkasında tTGA’larda (190) hafifçe ama anlamlı yükselme saptanmıştır. Yukarıdaki 2 çalışmadan birincisinde IgG ve IgA AGA’lar, ikincide IgA AGA şizofrenili hastalarda anlamlı yükselmiş bulunmuştur. Hatta son çalışmada neredeyse hastaların dörtte birinde AGA pozitifliği bildirilmiştir, kontrol grubunda ise bu oran % 3.1’dir. Bir başka çalışmada da AGA pozitifliği olan şizofreni hastalarında tTGA pozitifliği de araştırılmış ve çok düşük bulunmuştur (191).
Çinden yapılmış bir çalışmada IgA AGA’nın kontrol grubuna göre anlamlı olarak yükseldiği bildirilmiştir (192). Bu durumda 1950’lerde ileri sürülen şizofreniyle gluten ilişkisi bugün artık yadsınamaz ama şizofreni çölyak hastalığı ilişkisi tam olarak açıklık kazanmamıştır. Çölyak hastalarında şizofreni sıklığını araştıran bir toplum çalışmasında, artış olabileceği fakat bunun istatistiksel olarak anlamlı bulunmadığı bildirilmiştir (193). Tabii burada çölyak hastalığı araştırılmıştır, gluten duyarlığının tek objektif bulgusu olan AGA’lar değerlendirilmemiştir.
Şizofreni çölyak dışı gluten duyarlılığında gözlenen nörolojik hastalıklardan biridir (45/II). Yukarıdaki çalışmalarda bakılan tTG2 dir. Yeni bir çalışmada, şizofrenili hastalarda beyin için özel doku transglutaminazı olan tTG6 ya karşı antikorların kontrol grubuna göre anlamlı yüksek olduğu saptanmıştır (194). Bu testle glutensiz diyetten yarar görecek hastaların seçilebileceği ifade edilmektedir. Literatürdeki glutensiz diyet sonuçları farklılıklar göstermektedir. Olgu bildirimleri az sayıda olup, iyi sonuç bildirilen (195-197) hastaların yanında sonuç alınamayan hasta (198) da bulunmaktadır. İyi sonuç alan yukarıdaki olgulardan birinde AGA, diğerinde de tTGA pozitifliği saptanmıştır (197).
Glutensiz diyetin etkisini araştıran bir çalışmada, çoğunluğunu şizofreni hastalarının oluşturduğu 24 hastaya, 14 hafta boyunca glutensiz diyet uygulnamıştır. Bütün grupta iyiye giden değişiklikler saptanmıştır. Bu hastalara gluten verilerek çalışmaya devam edilmiştir. Diğerlerinin durumunda değişiklik olmazken, glutensiz devrede iyileşen iki hastanın yakınmaları gluten verilince tekrarlamıştır (199).
Bir metaanalizde şizofreni ve gluten ilişkisini araştıran çalışmalar gözden geçirilmiş ve glutensiz diyetin bir grup hastada başarılı olduğu sonucuna varılmıştır (200).
Şizofreni, inek sütü ve ekmek mayası
Şizofrenili hastalarda, inek sütü kazeinine karşı olan IgG antikorlarına da bakılmıştır. Hatta bir çalışmada yüksek IgG kazein antikor seviyeleri ile hastalığın başlaması arasında ilişki kurulmuştur (201). Bir başka çalışmada da hem yeni hem de eski şizofrenili hastalarda kontrol grubuna göre çok anlamlı artmış IgG ASCA ve gluten ile kazeine karşı IgG antikor seviyeleri saptanmıştır (202).
Şizofreni, alerji
Şizofrenili hastalarda alerjik hastalıkların araştırıldığı bir çalışmada, astım riskinin artmış alerjik rinit ve ürtikerin azalmış olduğu bulunmuştur (203). Bir çalışmada şizofrenili hastaların serumlarında ECP seviyeleri de artmış bulunmuştur (204). ECP alerjide rol oynayan hücrelerden eozinofillerin uyarılmasıyla salgılanan toksik proteinlerden biridir.
Öneri: Ek kitaptaki “Psikiyatrik hastalığı olanlara öneriler″ kısmının okunması iyi olur.
45. Genuis SJ, Lobo RA. Gluten Sensitivity Presenting as a Neuropsychiatric Disorder. Gastroenterol Res Pract. 2014;2014:293206.
187. Singh MM, Kay SR Wheat gluten as a pathogenic factor in schizophrenia.
Science. 1976;191(4225):401-2.
188. Peleg R, Ben-Zion ZI, Peleg A, Et al. “Bread madness” revisited: screening for specific celiac antibodies among schizophrenia patients. Eur Psychiatry. 2004;19:311-4.
189.Dickerson F, Stallings C, Origoni A,et al. Markers of gluten sensitivity and celiac disease in recent-onset psychosis and multi-episodeschizophrenia. Biol Psychiatry. 2010;68:100-4.
190. Cascella NG, Kryszak D, Bhatti B,et al. Prevalence of celiac disease and gluten sensitivity in the United States clinical antipsychotic trials of intervention effectiveness study population. Schizophr Bull. 2011;37:94-100.
191.Samaroo D, Dickerson F, Kasarda D, Green P, Briani C, Yolken RH, Alaedini A. Novel immune response to gluten in individuals with Schizophrenia. Schizophr Res. 2010;118:248–255.
192. Jin SZ, Wu N, Xu Q, Zhang X, Ju GZ, Law MH, We IJ. A study of circulating gliadin antibodies in schizophrenia among a Chinese population. Schizophr Bull. 2012;38:514–518.
193. Ludvigsson JF, Osby U, Ekbom A, Montgomery SM. Coeliac disease and risk of schizophrenia and other psychosis: a general population cohort study. Scand J Gastroenterol. 2007;42:179-85.
194. Cascella NG, Santora D, Gregory P, Kelly DL, Fasano A, Eaton WW. Increased prevalence of transglutaminase 6 antibodies in sera from schizophrenia patients. Schizophr Bull. 2013;39:867-71.
195-Jansson B, Kristjansson E, Nilsson L. Schizophrenic psychosis disappearing after patient is given gluten-free diet. Lakartidningen. 1984;81:448–449.
196. De Santis A, Addolorato G, Romito A,et al. Schizophrenic symptoms and SPECT abnormalities in a coeliac patient: regression after a gluten-free diet. J Intern Med. 1997;242:421-3.
197. Jackson J, Eaton W, Cascella N,et al. A gluten-free diet in people with schizophrenia and anti-tissue transglutaminase or anti-gliadin antibodies. Schizophr Res. 2012;140:262-3.
198. Sabel’nikova EA, Krums LM, Parfenov AI,et al. Gluten-sensitive celiac disease associated with recurrent aphthous stomatitis andschizophrenia. Ter Arkh. 2013;85:54-6.
199. Vlissides DN, Venulet A, Jenner FA. A double-blind gluten-free/gluten-load controlled trial in a secure ward population. Br J Psychiatry. 1986;148:447-52.
200. Kalaydjian AE, Eaton W, Cascella N, Fasano A.The gluten connection: the association between schizophrenia and celiac disease. Acta Psychiatr Scand. 2006;113:82-90.
201. Niebuhr DW, Li Y, Cowan DN,et al. Association between bovine casein antibody and new onset schizophrenia among US military personnel. Schizophr Res. 2011;128:51-5.
202. Severance EG, Alaedini A, Yang S,et al Gastrointestinal inflammation and associated immune activation in schizophrenia. Schizophr Res. 2012;138:48-53.
203. Chen YH, Lee HC, Lin HC. Prevalence and risk of atopic disorders among schizophrenia patients: a nationwide population based study. Schizophr Res. 2009 ;108:191-6.
204. Hällgren R, Venge P, Wistedt B. Elevated serum levels of lactoferrin and eosinophil cationic protein in schizophrenic patients. Br J Psychiatry. 1982;140:55-60.
