İmmün Trombositopenik Purpura kan pıhtılaşmasında rol oynayan trombosit denen kan pulcukların sayısının azalmasıdır. Normalde bunların sayısı bir milimetre küp kanda 250 000 ile 500 000 arasındadır. Kan sayımı raporlarında adı platelet olarak geçer. Çölyak hastalarında bu pulcukların sayısında artma olabilir. Bunun tersi olan trombositopeni çeşitli nedenlere bağlı olabilir. Otoimmün bir hastalık olarak da karşımıza çıkar. Bu hastaların derilerinde, kanama sonucu, çapları küçük veya büyük morarmalar görülür ve bunlara tıp dilinde purpura denir. İşte trombosit eksikliği ile seyreden bu hastalığa da immun trombositopenik purpura (ITP) denmektedir. Hastalarda ağızda, diş etinde, burunda kanamalar ve ağır adet kanamaları olabilir. Çocuklarda birden bire başlayabilir. Erişkinlerde genellikle kroniktir. Bazen hiç yakınma olmadan, herhangi bir nedenle yapılan kan sayımı testi sırasında ortaya çıkabilir.
İmmün Trombositopenik Purpura, çölyak hastalığı ve gıda alerjisi
Çölyak hastalığı ve trombositopeni birlikteliği bildirilen olgu sunumlarında, genelde bir başka otoimmün hastalık daha bulunmaktadır. Bir olgu bildiriminde glutensiz diyetle trombositopenide düzelme saptanmıştır (44).
Çölyak hastalarında ITP riski yüksek bulunmuştur (45). Bu hastalarda çölyak antikorlarının ve troit antikorlarının araştırıldığı bir çalışmada otoantikorlar açısından hasta ve kontrol grubu arasında fark bulunmamıştır ama hastalarda hem AGA IgG pozitifliği anlamlı olarak artmış bulunmuştur, hem de neredeyse olguların %30’unda AGA pozitifliği saptanmıştır (46). Bu yüksek oranın belki çalışmanın yapıldığı 2008 yılında bir anlamı olmayabilir ama çölyak dışı gluten duyarlılığının (bk. Kitap, s.97) öneminin kabul edildiği günümüzde, AGA pozitifliği olan bu hastalarda glutensiz diyet olasılığı düşünülebilir.
Gıda alerjisiyle ITP ilişkisinin araştırıldığı bir çalışmada sonuç alınamamıştır (47). Orada 8 ITP’li çocuk IgE-aracılı alerji ağırlıklı incelenmiş ve ek olarak AGA ve EMA’lara bakılmıştır. Daha sonra 15 gün alerjeni az diyet uygulanmış ve birinde çok belirgin trombosit yükselmesi olmuştur. O çocukta daha önce geçirilmiş inek sütü alerjisi ve deri prik testinde inek sütü proteinlerine karşı pozitiflik saptanmıştır. Aynı çocuğa izlendiği 1 yıl içerisinde 2 kez 15’er günlük diyet uygulaması yapılması gerekmiş ama onlarda başarı alınamamıştır. Acaba uzun süreli ve ek olarak IgG ağırlıklı gıda kısıtlaması yapılsaydı daha farklı bir sonuç alınabilir miydi?
Kitap: Artık Hastalığımla Baş Edebiliyorum (Mast Hücrelerinin Gizi), Nobel Tıp Kitabevleri.
