Ürtiker halk arasında kurdeşen olarak bilinir. Vücudun her tarafında oluşabilen, etrafı kırmızı, ortası soluk, kabarık, kaşıntılı döküntülerdir. Döküntülerin çapları birkaç mm’den başlayabilir ama çok geniş alanları kaplayacak kadar da büyük olabilir. Bazı hastalarda, birlikte halsizlik, baş ağrısı, baş dönmesi, bulantı, kusma, ishal, karın ağrısı, eklem ağrısı, hırıltılı solunum, nefes almada güçlük, çarpıntı ve şok da görülebilir. Genelde, birkaç saat, en fazla 24 saat içerisinde iz bırakmadan kaybolur. Ama daha uzun süre de devam edebilir. 6 haftaya kadar sürenlerine akut, daha uzun sürenlerine ise kronik ürtiker denir. Kronik ürtikerde döküntüler, her gün veya iki günde bir tekrarlar. Ürtiker nedenleri arasında enfeksiyonlar, ilaçlar, gıdalar, katkı maddeleri, böcek sokmaları, soğuk, güneş, egzersiz sayılabilir.
Ürtiker ve gıdalar
Gıda alerjilerinin ürtikerle ortaya çıkan şekillerinde, eğer alerji hemen gelişen bir reaksiyon sonucuysa, gıda kolayca bulunabilir. Ama, akut ürtikerlerin bir bölümünde ve kronik ürtikerlerin çoğunda reaksiyona neden olan gıda bulunamaz. Aslında bu önemli bir sorun yaratır. Çünkü akut ürtiker bazı hastalarda hayati önem taşıyabilir. Kronik ürtikerde genelde böyle bir tehlike bulunmaz ama hastayı kaşıntılar perişan eder, yaşam kalitesini çok düşürür. Bir çalışmada deri prik testinin ürtikerde gıda alerjenlerinin saptanmasında pek de başarılı olmadığı gösterilmiştir ve yükleme testine göre kısıtlama yapılması önerilmiştir (21). Bir başka çalışmada çeşitli gıdalara karşı oluşmuş IgG4’ler araştırılmış ve sonra da değerleri yüksek çıkan gıdalar verilerek oluşan değişiklikler saptanmıştır. Hastaların %62’sinde gıdalara karşı Ig4 antikorları yüksek bulunmuş ama bu hastaların hiçbirisinde o gıdalar verilince istenmeyen reaksiyonlar gelişmemiştir (22).
Ürtiker, çölyak hastalığı ve glutensiz diyet
Literatürde kronik ürtiker ve çölyak hastalığı birlikteliğini bildiren sekiz olgu sunumu bulunmaktadır. Bunlardan üçü, aslında bir klinik çalışma niteliğinde olan mektupta bildirilmektedir. Burada 32 kronik ürtikerli çocuk ve gençte çölyak hastalığı araştırması yapılmış ve üçünde saptanmıştır. Oran neredeyse %10. Hastaların hepsinin yakınmaları glutensiz diyetle geçmiştir (23). Diğer beş olgudan birinde diyetin sonucu yazılmamıştır, birinde ise yanıt alınmadığı yazılmaktadır. Öbürlerinde glutensiz diyetin başarılı olduğu bildirilmektedir. Bu gruptaki hastalardan birinde tedaviye yanıtsız soğuk ürtikeri varmış. Zaman içerisinde burun ve göz akıntıları yanında astım hastalığı da gelişmiş. Ayrıca tedaviye yanıt vermeyen kansızlığı varmış. Yapılan incelemede çölyak hastalığı bulunmuş. Glutensiz diyetle
hem kansızlığı hem de soğuğa bağlı yakınmaları geçmiş (24). Bu durumda 10 kronik ürtikerli hastanın birinde çölyak hastalığının bulunduğu ve bunların büyük bir grubunun glutensiz diyetten iyi sonuç aldığı yazılabilir. Ama bir çalışma da kronik ürtikerli hastalarda çölyak hastalığı sıklığı %1.25 olarak bildirilmiştir (25).
Atopik dermatitli ve ürtikerli çocuklarda, deri prik testiyle küf mantarına karşı % 50 oranında pozitiflik bulunmuştur (9). Kronik, tedaviye dirençli ürtikerde, kitabın V. bölümündeki genel önerilere uyulmasının, sonuç alınamadığında, kişisel önerilerden önce B planının uygulanmasının yararı olabilir. Gene sonuç alınamadığında A ve C planları uygulanabilir.
Kitap: Artık Hastalığımla Baş Edebiliyorum (Mast Hücrelerinin Gizi). Nobel Tıp Kitabevleri
9. Hosseini S, Shoormasti RS, Akramian R, et al. Skin Prick Test Reactivity to Common Aero and Food Allergens among Children with Allergy. Iran J Med Sci. 2014;39:29-35.
21. Wananukul S, Chatchatee P, Chatproedprai S. Food induced urticaria in children. Asian Pac J Allergy Immunol. 2005;23:175-9.
22. Antico A, Pagani M, Vescovi PP, Bonadonna P, Senna G. Food-specific IgG4 lack diagnostic value in adult patients with chronic urticaria and other suspected allergy skin symptoms. Int Arch Allergy Immunol. 2011;155:52-6.
23. Meneghetti R, Gerarduzzi T, Barbi E, Ventura A. Chronic urticaria and coeliac disease. Arch Dis Child. 2004;89:293.
24. Pedrosa Delgado M, Martín Muñoz F, Polanco Allué I, Martín Esteban M. Cold urticaria and celiac disease. J Investig Allergol Clin Immunol. 2008;18:123-5.
25. Gabrielli M, Candelli M, Cremonini F,et al. Idiopathic chronic urticaria and celiac disease. Dig Dis Sci. 2005;50:1702-4.
