Sarkoidoz pek çok organı tutabilen sinsi seyirli bir otoimmün hastalıktır. En sık lenf bezleri, akciğerler ve karaciğer tutulur. Bunları göz, deri, kemik iliği, iskelet, kas, dalak, sinir sistemi, böbrek ve kalp tutulumları izler. Hastalar uzun süre yakınmasız kalabilir. Hatta bazı hastalarda tanı, başka bir nedenle çekilen akciğer filminde saptanan değişikliklerin varlığıyla konur. Yakınmaların başında kuru öksürük ve çoğu zaman yorgunlukla ortaya çıkan nefes darlığı vardır. Deri tutulumunda deride bazı lezyonlar gözlenir. Göz tutulumunda üveit (gözün orta tabakası olan uveanın iltihabı) gelişebilir. Hastalarda ışığa karşı hassasiyet, görme bulanıklığı ve göz sulanması yakınmaları da vardır. Halsizlik, eklem ağrıları ve kansızlık olabilir. Bir grup hastada tedaviye gerek olmaz. Hastalık alevlendiğinde kortizon ve bağışıklığı baskılayan ilaçlar kullanılır.
Sarkoidoz, mast hücreleri ve eozinofiller
Hastalığın ilerlemiş şekillerinde, mast hücrelerinden salgılanan triptaz enziminin kanda arttığı saptanmıştır (12). Bir çalışmada bu hastaların %41’inin kanlarında eozinofil sayısı artmış bulunmuştur (13).
Sarkoidoz, çölyak hastalığı ve gluten
Literatürde çölyak hastalığı ve sarkoidozun birlikte olduğu birkaç olgu bildirimi bulunmaktadır. Sarkoidozlu 89 hastanın birinde çölyak hastalığı saptadıklarını bildiren bir çalışmada, glutenin içerdiği gliadine karşı oluşmuş antigliadin antikorları (AGA) %15.4, kontrol grubunda da %8.1 oranında yüksek miktarlarda (pozitif) bulunmuştur. IgA AGA pozitifliği ise, hastalarda %14.1, kontrol grubunda %4.5 bulunmuş istatistiksel olarak anlamlı artmış olarak değerlendirilmiştir (16).
İrlanda’da yapılmış bir çalışmada IgG AGA’lar, incelenilen 99 hastanın 41’inde (%41.4) pozitif olarak saptanmıştır. Bu çalışmada ayrıca süt proteinlerine ve yumurta beyazına karşı oluşmuş IgG antikorlarına da bakılmış ve kontrol grubuyla karşılaştırdıklarında farklılık gözlenmemiştir. 1 hastada da çölyak hastalığı bulunmuştur (17).
Bir olgu sunumunda, çölyak hastalığı tanısı konduktan 4 yıl sonra sarkoidoz tanısı da alan 14 yaşında kız çocuğu anlatılmıştır. Çocuğun bacak derisinde oluşan küçük, kaşıntısız kabarıklıkların histopatolojik incelenmesiyle sarkoidoz tanısı konulmuştur. Bu deri lezyonlarının, hasta glutensiz diyete geçtikten sonraki haftalarda kaybolduğu, diyeti bıraktığı zamanlarda tekrar oluştuğu bildirilmiştir. Yazıya, akciğer sarkoidozu ve çölyak hastalığı olan 8 hastanın bildirildiği, beşinde çölyak hastalığının daha önce ortaya çıktığı ve bunların birisinde yakınmaların, kendi hastalarında olduğu gibi, gluteni aldığı zamanlarda başladığı da eklenmiştir (18).
Öneriler: Tıbbi tedaviyle yanıt alınamayan, ağır seyirli hastaların önce mast hücrelerinin uyarılmasını azaltmak amacıyla, kitabın V. bölümündeki genel önerilere uyması yararlı olur. Değişiklik olmadığında aynı bölümdeki kişiye özel önerilerden B, sonuç alınamadığında A ve C planlarının uygulanması düşünülebilir.
Kitap: Artık Hastalığımla Baş Edebiliyorum (Mast Hücrelerinin Gizi), Nobel Tıp Kitabevleri.
10. Allergy Asthma Proc. 2005 Mar-Apr;26(2):121-4. Atopic status in patients with sarcoidosis. Kokturk N, Han ER, Turktas H.
11. Hattori T, Konno S, Shigemura M., Et al. Total serum IgE levels and atopic status in patients with sarcoidosis. Allergy Asthma Proc. 2012 Jan-Feb;33(1):90-4.
12. Bargagli E, Mazzi A, Mezzasalma F., Et al. The analysis of tryptase in serum of sarcoidosis patients. Inflammation. 2009 Oct;32(5):310-4.
13. Renston JP, Goldman ES, Hsu RM, Tomashefski JF Jr. Peripheral blood eosinophilia in association with sarcoidosis. Mayo Clin Proc. 2000 Jun;75(6):586-90.
16. Papadopoulos KI, Sjöberg K, Lindgren S, Hallengren B. Evidence of gastrointestinal immune reactivity in patients with sarcoidosis. J Intern Med. 1999;245:525-31.
17. McCormick PA, Feighery C, Dolan C,et al. Altered gastrointestinal immune response in sarcoidosis. Gut. 1988;29:1628-31.
18. Loche F, Bazex J. Celiac disease associated with cutaneous sarcoidosic granuloma. Rev Med Interne. 1997;18:975-8.
