Sara Hastalığında (epilepsi) belirli bir süreye sınırlı nöbetler şeklinde ortaya çıkan bilinç, hareket, duyu ve algı bozuklukları vardır. Genelde bilinen tablo, bilinç kaybı veya bulanıklığı ile birlikte istemsiz kasılmaların oluşmasıdır. Hastalık beyinde bir bölgeye sınırlı olursa, bilinç kaybı olmaz ve parsiyel epilepsi adını alır.
Epilepsi ile gıdaların ilişkisinin düşünülmesi çok eskilere dayanır. Henüz antiepileptiklerin (epilepsi ilaçları) olmadığı 1900’lü yılların başında bu hastalık ketojenik diyet adı altında karbonhidratsız ve proteinsiz, kalori gereksinimin yağlarla karşılandığı bir diyetle tedavi edilmeye çalışılmıştır. Bu diyet, ilaç tedavisi ile sonuç alınamayan hastalar için son yıllarda yeniden gündeme gelmiştir (1).
Epilepsi, Çölyak Hastalığı ve Glutensiz Diyet
Çölyak hastalarında epilepsi, özellikle de parsiyel epilepsinin sık gözlenmesi nedeniyle, epilepsili hastalarda öncelikle çölyak hastalığı ve glutensiz diyet üzerinde durulmuştur. Hatta İtalya, Arjantin gibi bazı ülkelerde “ Epilepsi ve Çölyak Hastalığı″ merkezleri kurulmuştur. Bu merkezlerden birinin yapmış olduğu araştırmada, beyinde kireçlenme bulunan epilepsili hastaların %77’sinde çölyak hastalığı saptanmıştır (2). O çalışmadaki çölyak hastalarının çoğunda hastalığa uyan ishal, zayıflama gibi yakınmalar gözlenmemiştir. Glutensiz diyet, epilepsi nöbetlerinden kısa süre sonra başlandığında yararlı bulunmuştur. Bu durumda parsiyel epilepsisi ve beyinde kireçlenmesi olan hastalarda çölyak hastalığının araştırılması ve saptandığında hemen glutensiz diyete başlanması iyi olur.
Literatürde çok yeni olarak 2 yaşında, ilaçlara dirençli epilepsisi ve çölyak dışı gluten duyarlılığı olan bir çocuk bildirilmiştir (3). O zaman sadece çölyak hastalığında değil, IgA veya IgG AGA pozitifliğinde glutensiz diyete geçilmesi düşünülebilir. Çünkü AGA pozitifliği, çölyak dışı gluten duyarlılığının tek objektif verisidir. Epilepsili hastalarda çölyak hastalığı araştıran çalışmalardan birinde AGA IgA pozitifliği %19.5 olarak saptanmıştır (4). IgG AGA’lara da bakılsaydı doğal olarak çok daha yüksek bir oran bulunacaktı.
Epilepsi, Mast Hücreleri ve Diğer Gıdalar
Deneysel çalışmalarda, iltihap sitokinleri (5) ve glia hücrelerinin uyarılmasının (6) epilepsi oluşturduğu gösterilmiştir. Beyin damarlarının çevresinde yerleşmiş olan mast hücreleri ise hem iltihap sitokinleri üretir hem de glia hücrelerini uyarabilir. Son yıllarda ortaya çıkan bu bilgiler birleştirilerek, mast hücrelerinin uyarılmasıyla epilepsi ilişkisi üzerinde durulmaya başlanmıştır (7).
O zaman mast hücrelerinin uyarılmasının azaltılması, epilepsi krizlerinin sıklığının ve şiddetinin azalmasına yardımcı olabilir. Mast hücrelerini uyaran çok çeşitli etken arasında (bk., Kitap, s. 204-205) alerji ve duyarlılık yapan gıdalar ve gıda katkıları ön sırada yer alır. Toplumda alerji ve duyarlılığa neden olan ve sık tüketilen gıdalardan biri inek sütü olmasına rağmen epilepsiyle ilgili yayın çok azdır. Diyetlerinden sütün kesilmesiyle iyi sonuç alınan toplam dört epilepsili çocuğa ait olgu sunumuna ulaşmak mümkündür (8,9). Oysa epilepsili çocuklarda alerjik hastalıkların ilişkisini araştıran bir çalışmada süt alerjisinin sıklığının istatistiksel olarak arttığı gösterilmiştir (10).
Gıdalar ve gıda katkıları dışında ev içerisinde solunan havadaki alerjenlerden, çeşme suyundaki, kozmetik ürünlerdeki ksenoöstrojenlere ve hatta strese kadar çok etken mast hücrelerini uyarabilmektedir. Bunların azaltılmasına yönelik uygulamaları, kitabın V. bölümünde genel öneriler başlığında bulabilirsiniz.
Epilepsili çocukların anne sütüyle beslenme süresinin 2 yıla kadar uzatılması iyi olur. Annelerin yedikleri gıdalara ait antijenler sütle bebeğe geçebildiği için, süt verme devresinde kuvvetli alerjen gıdalardan uzak durulmalıdır. Bu konu ek kitabın IV bölümündeki “Nörolojik hastalığı olanlara öneriler ″ başlığında anlatılmıştır. Eğer anne sütü yeterli değilse bu bebeklerin hipoalerjenik mamalarla beslenmeleri düşünülebilir. Bunun nedeni normal mamaların fazla sayıda antijen içermesidir. Tabii ki çok ciddi hastalıkları olduğu için mutlaka doktor gözetiminde izlenen bu bebeklerin mamalarını doktorlarının onayıyla değiştirmek gerekir. Ayrıca biberon memelerinin, yalancı memelerinin, diş kaşıyıcılarının, oyuncaklarının, yatak yastık ve yorganlarının, evdeki halıların arkasındaki yapıştırıcıların lateks içermemesine özen gösterilmelidir.
Tedaviyle iyi sonuç alınamayan erişikinlerde, gıda seçimi için gıda alerjisi ve gıda duyarlılığı araştırmaları yararlı olabilir. Bu amaçla kitabın V. bölümündeki kişisel önerilere uyulabilir.
Kitap: Artık Hastalığımla Baş Edebiliyorum (Mast Hücrelerinin Gizi), Nobel Tıp Kitabevleri
1.Ketogenic Diet Study Group of the Subspecialty Group of Neurology, the Society of Pediatrics, Chinese Medical Association. Prospective multicenter study on long-term ketogenic diet therapy for intractable childhood epilepsy. Zhonghua Er Ke Za Zhi. 2013;51:276-82.
2. Gobbi G, Bouquet F, Greco L, et al. Coeliac disease, epilepsy, and cerebral calcifications. The Italian Working Group on Coeliac Disease and Epilepsy.Lancet. 1992; 340(8817):439-43.
3. Bruni O, Dosi C, Luchetti A, Et al. An unusual case of drug-resistant epilepsy in a child with non-celiac gluten sensitivity. J Seizure. 2014;23:674-6.
4.Ranua J, Luoma K, Auvinen A, et al. Celiac disease-related antibodies in an epilepsy cohort and matched reference population. Epilepsy Behav. 2005; 6:388-92.
5.Vezzani A, Moneta D, Richichi C, et al. Functional role of inflammatory cytokines and antiinflammatory molecules in seizures and epileptogenesis. Epilepsia. 2002; 43 Suppl 5:30-5.
6. Choi J, Koh S, Role of brain inflammation in epileptogenesis. Yonsei Med J. 2008; 49:1-18.
7. Skaper SD, Facci L, Giusti P. Mast cells, glia and neuroinflammation: partners in crime? Immunology. 2014;141:314-27.
8. Pelliccia A, Lucarelli S, Frediani T, et al. Partial cryptogenetic epilepsy and food allergy/intolerance. A causal or a chance relationship? Reflections on three clinical cases. Minerva Pediatr. 1999; 51:153-7.
9. Frediani T, Pelliccia A, Aprile A, Ferri E, Lucarelli S. Partial idiopathic epilepsy: recovery after allergen-free diet. Pediatr Med Chir. 2004;26:196-7.
10. Frediani T, Lucarelli S, Pelliccia A, et al. Allergy and childhood epilepsy: a close relationship? Acta Neurol Scand. 2001; 104:349-52.
