|
Bu makaleyi sesli olarak dinleyebilirsiniz
 |
Periferik sinirler, deriden dokunma, sıcaklık, titreme, ağrı gibi duyuları alan, kas hareketlerini sağlayan ve organların çalışmasını kontrol eden sinirlerdir. Bunların hastalığı olan periferik nöropatide hasta olan sinir veya sinirlerin özelliklerine göre, el, ayak, kol ve bacakta ağrı, hissizlik, uyuşma, karıncalanma, yanma gibi yakınmalar vardır veya kas güçsüzlüğü hatta felç bile gelişebilir. Halk arasında sinir ucu iltihabı olarak bilinir. Organlara ait sinirlerin nöropatisinde, sıcağı tolere edememe, terleme bozuklukları, tansiyon problemleri, idrar tutamama, idrar yapmaya başlayamama, kabızlık, ishal gibi yakınmalar olur. Hastalığın çok farklı şekilleri vardır ve nedenleri de çok farklıdır. Aşırı alkol alımı, diyabet, vitamin B12 eksikliği, kemoterapi ilaçları ve sinirlerin veya onları besleyen küçük damarların iltihabı periferik nöropatinin çeşitli nedenlerinden bazılarıdır.
Sinir ve damar iltihaplarının büyük bir grubu otoimmün kaynaklıdır (24, 25). Periferik nöropati yapan sinir iltihaplarından biri aşağıda okuyacağınız Guillain-Barré sendromudur. Polyarteritis nodosa, mikroskopik polianjiit, Wegener granulomatozu da periferik nöropati yapan damar iltihaplarıdır (vaskülitler) (24). Damarın iltihabı onun tıkanmasına, içerdiği kanın beslediği sinire ulaşamamasına ve o sinirin hem beslenememesine hem de oksijenlenememesine neden olur. Periferik nöropati yapan damar iltihaplarından biri de eozinofilik damar hastalıklarında anlatılmış olan Churg-Strauss sendromudur (77,78/III). Wegener granulomatozunda ve mikroskopik polianjiitte eozinofillerin artmış olduğu konusunda bazı bilgiler bulunmaktadır. Kan yağlarını düşürmek amacıyla kullanılan ilaçlardan statinler, daha çok miyopati (kas hastalığı) ama periferik nöropati de yapabilir.
Daha fazla bilgiye ulaşabileceğiniz ‘Artık Hastalığımla Baş Edebiliyorum – Mast Hücrelerinin Gizi’ E-kitabı yayında, indirimli olarak satın alıp hemen indirebilirsiniz!
Periferik nöropati, çölyak hastalığı, AGA ve glutensiz diyet
Periferik nöropati, çölyak hastalığında ikinci sıklıkta gözlenen sinir hastalığıdır ve iki hastalığın birlikteliği 1960’lı yıllardan itibaren bildirilmektedir. İngiltere’de bir hastanenin 8 yıllık deneyimine göre, izledikleri nörolojik hastalardan 131‘i glutenle ilişkili bulunmuştur, bunların 57’sinde periferik nöropati saptanmıştır (26). Periferik nöropati-çölyak hastalığı ilişkisi bir toplum çalışmasında da bulunmuştur (14). Periferik nöropatili hastalarda IgA ve IgG AGA pozitifliği %34 olarak bildirilmektedir (11). Bugün nörolojik hastalığı olanlarda, glutenle ilişkinin erkenden araştırılmasının ve bulunan hastalarda glutensiz diyete geçilmesinin başarılı sonuç vereceği artık kabul edilmektedir (27). Serebellar atakside olduğu gibi periferik nöropatide de glutensiz diyet bazı hastalarda iyi sonuçlar vermiş (28-32), bazılarında da sonuç alınamamıştır (33, 34) . Bir çalışmada, bildirilen 8 hastanın 4’ünde iyi sonuç alınmış, diğer 2’sinde sonuç alınamamış hatta 2’sinde de yeni yakınmalar eklenmiştir (35).
Diyetin başarılı olmadığı olgulara örnek olarak, glutensiz diyet altındayken bir nöroloji kliniğine yatırılmak zorunda kalan 7 hasta verilebilir (36). Bu olgular glutensiz diyetin, glutenle ilişkili bulunan her nöropatili hastada başarılı olamayacağını göstermektedir ama başarısızlığın, onların diyetlerinde hata yapmalarına veya kaçamaklar yapmalarına bağlı olabileceğinin de unutulmaması gerekir. Nörolojik hastalığı olanların, glutensiz diyeti çok sıkı bir şekilde uygulamaları gerekmektedir. Bunun önemi, 6 aylıkken çölyak hastalığı tanısıyla glutensiz diyet uygulanmaya başlanan bir kız çocuğunda örneklenebilir. Çocukta, 10 ve 12. yaşlarında yanlışlıkla yediği gluten içeren gıdalar sonucu, yürümesine bile engel olan ağır nöropati atakları oluşmuştur. Her iki atakta da önce ishal ve karın ağrıları olmuş, nöropatileri ise kendiliğinden, o gıdaların kesilmesiyle haftalar içerisinde düzelmiştir (37). Yani, diyetteki küçük hatalarla, hastanın yürümesine bile engel olacak şiddette hastalık tabloları gelişebilmektedir.
Aslında çölyak hastaları diyetlerinde çok sık kaçamak yaparlar. Bu glutensiz diyet anlatılırken de yazılmıştı. Hatta tam olarak diyete uyma oranları %15’e bile düşebilmektedir (15/II). Diyetini bozan çölyaklıların çoğunun en fazla karınları ağrır, dışkılama sayıları birkaç gün artar ve geçer. Yukarıda örneklenen çocuğun başlangıçta nöropatisi olmayıp daha sonra gelişmiştir ama başlangıçta nöropatisi olanların, diyette hata veya kaçamak yapmamaya çok daha fazla özen göstermeleri gerekmektedir. Bu aile bireylerinin ve arkadaşlarının da hastaya yardımlarıyla olur.
Bazı periferik nöropatili hastaların serumlarında antikorlardan biri yüksek bulunur. En sık yükselen de IgM antikorudur (38).
Yeni bilgi: İtalya’dan, glutensiz diyetle üç ayda düzelen periferik nöropatili iki yaşındaki bir erkek çocuğu bildirilmiştir (a). Hastalığı birdenbire yürüyememe ile başlayan çocuğa Guillain-Barrè sendromu tanısı konmuştur. İki ay kadar sonra yakınmalara kusma, karında gerginlik eklenmiş ve hastanın kilo kaybettiği gözlenmiştir. Kan testleri çölyak hastalığı lehinde sonuç verince glutensiz diyete geçilmiştir. Doktorları, tipik tablosu olmasa da çocuklardaki periferik nöropatide çölyak hastalığının düşünülmesini önermişlerdir.
Buraya, sadece çölyak hastalığında değil çölyak dışı gluten duyarlılığında da, içerisinde periferik nöropatinin bulunduğu nörolojik hastalıkların olduğunu, onlarda tanı için IgA ve IgG AGA pozitifliğinden yararlanıldığını belirtmek isterim.
Periferik nöropati, alerji ve mast hücreleri
Periferik nöropatili hastalarda hem total hem de maytlara özel IgE antikorları yüksek bulunmuştur (39). Periferik sinirlerin hasarlandığı durumlarda (Wallerian dejenerasyonu) mast hücrelerinin rolünü gösteren bir çalışma bulunmaktadır (40). Nöropatiye bağlı ağrılarda mast hücrelerinin rolü üzerinde de durulmaktadır (b)
Öneriler
Bu hastaların kitabın V. bölümündeki genel önerilere elden geldiğince uymaları bazı yararlar sağlayabilir. Tedavi ile istenilen yanıt alınamadığında, nöroloji ve iç hastalıkları doktorlarının onayı ile aynı bölümdeki kişiye özel önerilerden A ve C planlarını uygulanabilir. Bazı ek bilgiler için ek kitabın “Nörolojik hastalığı olanlara öneriler ″ kısmının okunması iyi olur.
Not: A ve C planları uygulayarak yakınmaları büyük ölçüde azalan bir hastamın öyküsünü Hasta Mektupları bölümünde okuyabilirsiniz.
Kitap: Artık Hastalığımla Baş Edebiliyorum (Mast Hücrelerinin Gizi), Nobel Tıp Kitabevleri
15/II. Mohaidle A, Mella JM, Pereyra L, et al. Role of antibodies in celiac disease after one year of treatment to predict the adherence togluten-free diet .Acta Gastroenterol Latinoam. 2011; 41:23-8.
14. 14. 15. Ludvigsson JF, Olsson T, Ekbom A, Montgomery SM. A population-based study of coeliac disease, neurodegenerative and neuroinflammatory diseases. Aliment Pharmacol Ther. 2007; 25:1317-27.
24. Blaes F. Diagnosis and therapeutic options for peripheral vasculitic neuropathy. Ther Adv Musculoskelet Dis. 2015 Apr;7(2):45-55.
25. Dalakas MC. Pathogenesis of immune-mediated neuropathies. Biochim Biophys Acta. 2015;1852:658-666.
26. Hadjivassiliou M, Grünewald RA, Davies-Jones GA. Gluten sensitivity as a neurological illness. J Neurol Neurosurg Psychiatry. 2002;72:560-3.
27. Hernandez-Lahoz C, Mauri-Capdevila G, Vega-Villar J, Rodrigo L. Neurological disorders associated with gluten sensitivity. Rev Neurol. 2011; 53:287-300.
28. Djuric Z, Kamenov B, Katic V . Celiac disease manifested by polyneuropathy and swollen ankles . World J Gastroenterol. 2007; 13:2636-8.
29. Lurie Y, Landau DA, Pfeffer J, Oren R. Celiac disease diagnosed in the elderly. J Clin Gastroenterol. 2008; 42:59-61.
30. Viader F, Chapon F, Dao T, Rivrain Y, Lechevalier B. Celiac disease in adults revealed by sensory-motor neuropathy . Presse Med. 1995; 24:222-4.
31. Somay G, Cevik DM, Halaç GU, Abut E, Erenoglu NY. Cobalamine deficiency associated with neuropathy and oral mucosal melanosis in untreated gluten-sensitive enteropathy. Indian J Gastroenterol . 2005; 24:120-2.
32. Boskovic A, Stankovic I. Axonal and demyelinating polyneuropathy associated with celiac disease. Indian Pediatr. 2014;51:311-2.
33. Simonati A, Battistella PA, Guariso G, Clementi M, Rizzuto N. Coeliac disease associated with peripheral neuropathy in a child: a case report. Neuropediatrics. 1998; 29:155-8.
34. Souayah N, Chin RL, Brannagan TH, et al. Effect of intravenous immunoglobulin on cerebellar ataxia and neuropathic pain associated with celiac disease. Eur J Neurol. 2008; 15:1300-3.
35. Brannagan TH 3rd, Hays AP, Chin SS, et al. Small-fiber neuropathy/neuronopathy associated with celiac disease: skin biopsy findings. Arch Neurol. 2005;62:1574-8.
36. Hagen EM, Gjerde IO, Vedeler C, Hovdenak N. Neurological diseases associated with celiac disease. Tidsskr Nor Laegeforen. 2000; 120:439-42.
37. Polizzi A, Finocchiaro M, Parano E, Pavone P, Musumeci S, Polizzi A. Recurrent peripheral neuropathy in a girl with celiac disease. J Neurol Neurosurg Psychiatry. 2000; 68:104-5.
38. Kelly JJ. Peripheral neuropathies associated with monoclonal gammopathies of undetermined significance. Rev Neurol Dis. 2008; 5:14-22.
39. Horiuchi I, Kawano Y, Yamasaki K, et al. Heightened IgE response to mite antigens in inflammatory neuropathies. J Neurol Sci. 1999; 166:77-80.
a.Pacitto A, Paglino A, Di Genova L, et al. Celiac Disease Presenting with Peripheral Neuropathy in Children: A Case Report. Int J Environ Res Public Health. 2017;14(7). pii: E785.
b.Kaur G, Singh N, Jaggi AS. Mast cells in neuropathic pain: an increasing spectrum of their involvement in pathophysiology.
Rev Neurosci. 2017;28:759-766.
