Otizm grubu hastalıklar, yaşamın ilk 3 yılında ortaya çıkan, ömür boyu süren ve beyin gelişimini etkileyen hastalıklardır. Aslında bu hastalıklara “otizm spektrum bozukluğu” denir ama benzer özellikte bir grup hastalığı anlattığı için bu adı daha uygun buldum. Yazıda “otizm grubu hastalıklar” yerine “otizm” kısaltması kullanılacaktır. Bu çocuklarda sosyal etkileşim ve iletişim bozukluğu vardır. Öğrenme ve algılama zorluğu olur. Konuşmaları geç başlar. Sınırlı ve tekrarlayan davranışları vardır. Erkek çocuklarda sık olan bu hastalıklar her 100 çocuktan birinde gözlenir.
Otizm, mast hücreleri, alerji ve gıda alerjileri
Hastaların kan, beyin omurilik sıvılarının ve otopsilerinin incelemeleri, hastalığın oluşmasında glia iltihabının ve sitokinlerin etkisi olduğunu ortaya çıkarmıştır (64-66). Bu sitokinlerin mast hücrelerinin uyarılmasına bağlı olabileceği de ileri sürülmektedir. Otizm ve mast hücre ilişkisi üzerinde duran doktorlar, mast hücrelerinin beyinde davranış ve konuşmayı düzenleyen merkezlerde yoğun olarak bulunduğunu, ayrıca mastositoz adında mast hücrelerinin doku ve organlarda artmasıyla gözlenen hastalıkta otizm sıklığının diğer çocuklara göre 10 kat fazla olduğunu belirterek tezlerini savunmaktadır (67). Hatta hasta çocukların mast hücrelerinin alerjenlerle, çevresel, hormonal, stres gibi uyarıcılarla uyarılmalarında farklılık olduğu düşünülmektedir (68).
Otizmde astım ve alerjik hastalıkların araştırıldığı yeni yapılmış bir çalışmada, gıda alerjilerinin kontrol grubuna göre istatistiksel olarak anlamlı bir şekilde daha sık bulunduğu saptanmıştır. Diğer alerjilerde bu farklılık gözlenmemiştir (69). Çok güzel bir çalışma olup, ilerde bu çocuklara yararlı olacak bir sonuç elde edilmiştir. Aslında, otizmde gıda alerjisinin rolü 1995’de incelenmeye başlanmıştır. Bir çalışmada otistik çocuklara süt kısıtlaması yanında, deri prik testine göre de diyet uygulanmış ve 8 hafta sonunda çocukların davranışlarında belirgin düzelmeler olduğu saptanmıştır. Bu hastalarda süt proteinlerine karşı oluşmuş IgA, IgM ve IgG antikorları kontrol grubuna göre anlamlı yüksek bulunmuştur (63/I). Yakınlarda yayınlanan bir çalışmada ise otistik hastaların IgG AGA ve kazeine karşı oluşmuş IgG değerleri yüksek bulunmuştur. Kazein süt proteinlerinden biridir. Antikorlardaki bu artışlar, hastaların bağırsaklarının geçirgenliklerinin artmasına bağlanmış ve bir grup otistik hastada hastalığın gluten ve kazeinle tetiklenebileceği ileri sürülmüştür (60/I).
Otizm, çölyak hastalığı, gluten ve kazein
Toplum bazlı bir çalışmada otizmle çölyak hastalığı ilişkisi bulunamazken, ince bağırsakları normal olan ama antikorları pozitif olanlarda risk artışı saptanmıştır. Değerlendirilen antikorlar ise IgG ve IgA AGA ağırlıklıdır. Bu sonuç, glutene karşı yükselmiş antikorlarla otizm ilişkisinin olabileceğini göstermektedir (70). Ama literatürde glutensiz diyetin etkisi bildirilen 5 hastadan birinde iyileşme olmuş (71), diğer dördünde değişiklik saptanmamıştır (72).
Bunun yanında bir süredir bazı doktorlar bu hastalara glutensiz ve kazeinsiz diyet adı altında glutenin ve sütün birlikte kısıtlandığı bir diyet uygulamakta ve iyi sonuçlar alındığını bildirmektedir (73-75) . Bir çalışmada ise aileleri tarafından sindirim sistemine ait yakınmaları ve gıda alerjisi olduğu söylenen çocukların, bu diyetle daha iyi sonuç verdikleri saptanmıştır (76). Glutensiz ve kazeinsiz diyet konusunda genel kanı, kabul etmek veya etmemek için verilerin henüz yetersiz olduğu, bu alanda daha fazla çalışmaya gereksinim duyulduğudur.
Öneriler
Bu hastaların ailelerinin kitabın V. bölümündeki genel önerilere elden geldiğince uymaları bazı yararlar sağlayabilir. Tedavi ile istenilen yanıtın alınamadığı çocuklarda, nöroloji ve çocuk doktorlarının onayı ve bir diyet uzmanının yardımı ile aynı bölümdeki kişiye özel önerilerden A ve C planlarını uygulamaları düşünülebilir. D planı uygulanmamalıdır. Bazı ek bilgiler için ek kitabın “Nörolojik hastalığı olanlara öneriler ″ kısmının okunması iyi olur.
Kitap: Artık Hastalığımla baş edebiliyorum ( Mast Hücrelerinin Gizi), Nobel Tıp Kitabevleri.
60/I. de Magistris L, Picardi A, Siniscalco D, et al. Antibodies against food antigens in patients with autistic spectrum disorders. Biomed Res Int. 2013;2013:729349.
63/I. lucarelli S, Frediani T, Zingoni AM, Ferruzzi F, Giardini O, et al. Food allergy and infantile autism. Panminerva Med. 1995; 37:137-41.
64. Vargas DL, Nascimbene C, Krishnan C, Zimmerman AW, Pardo CA. Neuroglial activation and neuroinflammation in the brain of patients with autism. Ann Neurol. 2005; 57:67-81.
65. Morgan JT, Chana G, Abramson I, Semendeferi K, Courchesne E, Everall IP. Abnormal microglial-neuronal spatial organization in the dorsolateral prefrontal cortex in autism. Brain Res. 2012;1456:72-81.
66. Zimmerman AW, Jyonouchi H, Comi AM, et al.Cerebrospinal fluid and serum markers of inflammation in autism. Pediatr Neurol. 2005;33:195-201.
67. Theoharides TC, Asadi S, Patel AB (2013) Focal brain inflammation and autism. J Neuroinflammation. 2013; 10:46.
68. Theoharides TC. Is a subtype of autism an allergy of the brain? Clin Ther. 2013;35:584-91.
69. Lyall K, Van de Water J, Ashwood P, Hertz-Picciotto I. Asthma and Allergies in Children With Autism Spectrum Disorders: Results From the CHARGE Study. Autism Res. 2015;8:567-74.
70. Ludvigsson JF, Reichenberg A, Hultman CM, Murray JA. A nationwide study of the association between celiac disease and the risk of autistic spectrum disorders. JAMA Psychiatry. 2013;70:1224-30.
71. Genuis SJ, Bouchard TP. Celiac disease presenting as autism. J Child Neurol. 2010;25:114-9.
72. Sponheim E. Gluten-free diet in infantile autism. A therapeutic trial . Tidsskr Nor Laegeforen. 1991;111:704-7.
73. Knivsberg AM, Reichelt KL, Høien T, Nødland M. A randomised, controlled study of dietary intervention in autistic syndromes. Nutr Neurosci. 2002 5:251-61.
74.Elder JH, Shankar M, Shuster J, Theriaque D, Burns S, Sherrill L. The gluten-free, casein-free diet in autism: results of a preliminary double blind clinical trial. J Autism Dev Disord. 2006;36:413-20.
75. Whiteley P, Haracopos D, Knivsberg AM, et al. The ScanBrit randomised, controlled, single-blind study of a gluten- and casein-free dietary intervention for children with autism spectrum disorders. Nutr Neurosci. 2010; 13:87-100.
76.Pennesi CM, Klein LC. Effectiveness of the gluten-free, casein-free diet for children diagnosed with autism spectrum disorder: based on parental report. Nutr Neurosci. 2012; 15:85-91.
