Sindirim sisteminin eozinofilik hastalıkları arasında en sık olanı ve araştırılanı, sindirim kanalının başlangıcı olan yemek borusunun eozinofilik özofajitidir. Yemek borusuna tıpta özofagus, iltihabına da özofajit denir. Bu hastalık, hem çocuklarda hem de erişkinlerde erkeklerde sık gözlenir. İlk kez 1978’de tanımlanmıştır ama dünyada kabul edilir bir hastalık olması 1995’lerden sonradır. Yani daha 20 senelik tanınma geçmişi olan bir hastalıktır.
Eozinofilik özofajiti olan küçük çocuklarda bulantı, öğürtü, kusma, erken doyma, gıdayı almama, karın ağrısı, yutma güçlüğü ve gelişme geriliği vardır. Gençlerde ve daha belirgin olmak üzere erişkinlerde yutma güçlüğü ve gıdaların takılması yakınmalarının yanında, karnın üst bölgesinde ve göğüste ağrı ve yanma oluşur. Yutma güçlüğü ve gıda takılması çok önemli yakınmalardır, yemek borusu kanserinde de görülürler. Bir kez oldu ama geçti diyerek göz ardı edilemezler. Bu yakınmaların varlığında kesinlikle doktora başvurulması gerekir.
Eozinofilik özofajit ayrıca büyük çocuklarda ve erişkinlerde reflü hastalığı gibi karşımıza çıkabilir. Reflülü hastaların bir bölümünün altında eozinofilik özofajit yatabilir. Reflü tanısı almış olan hastaların sürüp giden, onları aralıksız ilaç kullanma zorunda bırakan bezdirici yanmaları, belki de ancak eozinofilik özofajit tanısı aldıktan sonra, önerilen mast hücre stabilizörleri (40) gibi daha farklı ilaçlarla ve uygulanan gıda testlerine dayanan kısıtlamalarla düzelebilir.
Eozinofilik özofajitli küçük çocuklarda gıdalara karşı artmış IgE ve yama testi pozitiflikleri, 4 yaşından sonraki yaşlarda ve erişkinlerde ise hava alerjenlerine karşı artmış IgE pozitiflikleri saptanmıştır (39).
Eozinofilik özofajit ve gıdalar
Eozinofilik özofajitte deri prik ve yama testlerinin birlikte kullanıldığı bir çalışmada, süt, yumurta ve buğday en sık pozitif çıkan gıdalar olarak bulunmuştur (41). Daha sonra aynı çalışmacıların, bu iki deri testiyle pozitif buldukları gıdaları diyetten uzaklaştırarak yaptıkları çalışmada ise %75’in üzerinde iyileşme saptanmıştır (42). %75 iyilik oranı eozinofilik özofajit gibi tedavisi çok zor olan bir hastalık için büyük başarıdır.
Eozinofilik özofajit, çölyak hastalığı ve glutensiz diyet
Eozinofilik sindirim kanalı hastalıklarıyla çölyak hastalığı ilişkisi araştıran çalışmalar, sayıları diğer eozinofilik hastalıklara göre çok fazla olduğu için eozinofilik özofajitli hastalarda yapılmıştır. Bu çalışmaları toparlayan bir derlemede, araştırmaların daha çok çocuklarda yapıldığı ve çölyak hastalarında eozinofilik özofajit sıklığının 10 kat fazla olduğunun saptandığı bildirilmiştir. Yazarlar çölyak hastalığı şüphesiyle endoskopi yapılan tüm çocuklardan eozinofilik özofajit için de örnekler alınmasını önermektedir (47).
Eozinofilik özofajiti olanlarda çölyak hastalığı birlikteliği farklı sonuçlar vermektedir ve bir derlemede, yapılan çalışmaların bu konuyu desteklemek için yeterli olmadığı bildirilmiştir (48). Bir toplum çalışmasında da eozinofilik özofajitli hastalarda artmış çölyak hastalığı riski saptanmamıştır (49).
Çölyak hastalığı ve eozinofilik özofajiti birlikte olanlarda glutensiz diyet sonuçları birbirini tutmamaktadır. Bunlardan birinde, glutensiz diyetle hem yakınmaların geçtiği hem de histololojik bulgularının düzeldiği bildirilmiştir. Bu çalışmada çölyak olmayan çocuklara da alerji testlerine göre diyet uygulanmış, onların yakınmalarında daha az oranda ama gene de önemli azalmalar gözlenmiştir (50). Bunun yanında bir başka çalışmada glutensiz diyetle endoskopik ve histopatolojik bulgularında iyileşme saptanmamıştır (51).
Öneriler
Kitabın V. bölümündeki genel önerilere ve kişiye özel önerilerden A ve C planlarına uyulması, bu hastaların tedavisine yardımcı olabilir.
Kitap: Artık Hastalığımla Baş Edebiliyorum (Mast Hücrelerinin Gizi) , Nobel Tıp Kitabevleri.
39. Sugnanam KK, Collins JT, Smith PK, et al . Dichotomy of food and inhalant allergen sensitization in eosinophilic esophagitis. Allergy. 2007;62:1257-60.
40. Ingle SB1, Hinge Ingle CR. Eosinophilic gastroenteritis: an unusual type of gastroenteritis. World J Gastroenterol. 2013 ;19:5061-6.
41. Spergel JM, Beausoleil JL, Mascarenhas M, Liacouras CA The use of skin prick tests and patch tests to identify the causative foods in eosinophilic esophagitis. J. Allergy Clin. Immunol. 2002;109:363–368.
42. Spergel JM, Andrews T, Brown-Whitehorn TF, Beausoleil JL, Liacouras CA. Treatment of eosinophilic esophagitis with specific food elimination diet directed by a combination of skin prick and patch tests. Ann Allergy Asthma Immunol. 2005;95:336-43.
47. Pellicano R, De Angelis C, Ribaldone DG, Fagoonee S, Astegiano M. 2013 update on celiac disease and eosinophilic esophagitis. Nutrients. 2013;5:3329-36.
48. Lucendo AJ, Arias Á, Tenias JM. Systematic review: the association between eosinophilic oesophagitis and coeliac disease. Aliment Pharmacol Ther. 2014;40:422-34.
49. Ludvigsson JF, Aro P, Walker MM, Vieth M,et al. Celiac disease, eosinophilic esophagitis and gastroesophageal reflux disease, an adult population-based study. Scand J Gastroenterol. 2013;48:808-14.
50.Quaglietta L, Coccorullo P, Miele E, Pascarella F, Troncone R., Staiano A. Eosinophilic oesophagitis and coeliac disease: Is there an association? Aliment. Pharmacol. Ther. 2007;26:487–493.
51. Abraham JR, Persad R, Turner JM, Huynh HQ. Gluten-free diet does not appear to induce endoscopic remission of eosinophilic esophagitis in children with coexistent celiac disease. Can J Gastroenterol. 2012;26:521-4.
