Ağızdaki ağrılı yaralar olan aftlar çeşitli nedenlerle oluşabilir ve sağlıklı kişilerde de görülebilir. Gıda alerjisi aft nedenlerinden biridir (1) ve bir çalışmada gıda alerjili çocukların %36’sında saptanmıştır (1/III). Crohn hastalığında, Behçet hastalığında, vitamin eksikliklerinde özellikle vitamin B12 eksikliğinde, bazı bakteriyel ve viral enfeksiyonlarda ve diş protezlerinin vurmasında aftlar oluşabilir.
Çölyak hastalarında da aftlar sık gözlenir, ayrıca bu hastalarda aftların yanında diş minelerinde hasarların olması uzun yıllardan beri bildirilmektedir. Hatta bunlar için “çölyak tipi kalıcı diş minesi defektleri″ tanımı kullanılmaktadır. Tekrarlayan afları olan kişilerde çölyak hastalığı sıklığında %1.2 (2) ve %4.7 (3) gibi oranlar verilmektedir. Son çalışmada glutensiz diyetle aftlarda iyi sonuçlar alınmıştır. Çölyak hastalarında tekrarlayan aftların ve dişlerin durumunu araştıran bir çalışmada, aftlar hastaların %42.4’inde, sağlıklı kontrollerin %23.2’ünde saptanmıştır (4). Aslında sağlıklı grupta da aft sıklığı azımsanmayacak kadar yüksektir.
Çölyak hastalarında diş minesi değişiklikleri sıklığını %20, tekrarlayan aft sıklığını %33.3 oranında bulan bir çalışmada ise glutensiz diyetle aftları olan hastaların üçte birinde iyi sonuçlar alındığı bildirilmektedir (5).
Bir çalışmada, çölyak hastalarının birinci derecede akrabası olan 56 sağlıklı kişide hem ince bağırsak biyopsisi yapılmış hem de dişlerdeki değişiklikler araştırılmıştır. 25 akrabanın diş minelerinde değişiklikler bulunmuştur. Akrabaların 7’sinde çölyak hastalığı saptanmıştır. Bunların hepsinde de diş minesinde kalıcı çölyak tipi değişiklikler gözlenmiştir (6).
Aftları olan kişilerde sütle de ilgili çalışmalar yapılmıştır. Bunlardan birinde, tekrarlayan aftları olan hastalarda, süt proteinlerine karşı oluşmuş IgA, IgG, IgE antikorlarının yanında, glutenin içerdiği gliadine karşı oluşan AGA IgA ve IgG’ye de bakılmıştır. AGA’larda kontrol grubuna göre istatistiksel olarak farklılık bulunmazken, süt proteinlerine karşı oluşmuş antikorlar istatistiksel olarak anlamlı yükseklik vermiştir. Çalışmayı yapanlar haklı olarak, tekrarlayan aftlarla süt proteinleri arasında bir ilişki olduğunu bildirmişlerdir (7). Aynı çalışmacılar daha sonra da benzer çalışmayı tekrarlamış ve farklı süt proteinlerine karşı oluşmuş antikorları incelemiştir. Süt proteinlerine karşı artmış IgA, IgG ve IgE değerlerini bu çalışmada da saptamışlardır (8).
1. Domínguez-Ortega G, Borrelli O, Meyer R, et al. Extraintestinal manifestations in children with gastrointestinal food allergy. J Pediatr Gastroenterol Nutr. 2014;59:210-4.
1.Wardhana, Datau EA. Recurrent aphthous stomatitis caused by food allergy. Acta Med Indones. 2010 ;42:236-40.
2-.Yaşar S, Yaşar B, Abut E, Aşiran Serdar Z. Clinical importance of celiac disease in patients with recurrent aphthous stomatitis. Turk J Gastroenterol. 2012 ;23:14-8.
3- Olszewska M, Sulej J, Kotowski B. Frequency and prognostic value of IgA and IgG endomysial antibodies in recurrent aphthousstomatitis. Acta Derm Venereol. 2006;86:332-4.
4.Cheng J, Malahias T, Brar P, Minaya MT, Green PH. The association between celiac disease, dental enamel defects, and aphthous ulcers in a United States cohort. J Clin Gastroenterol. 2010;44:191-4.
5. Bucci P, Carile F, Sangianantoni A,et al. Oral aphthous ulcers and dental enamel defects in children with coeliac disease. Acta Paediatr. 2006;95:203-7.
6.Mäki M, Aine L, Lipsanen V, Koskimies S. Dental enamel defects in first-degree relatives of coeliac disease patients. Lancet. 1991;337(8744):763-4.
7.Besu I, Jankovic L, Magdu IU,et al. Humoral immunity to cow’s milk proteins and gliadin within the etiology of recurrent aphthousulcers? Oral Dis. 2009 ;15:560-4.
8.Besu I, Jankovic L, Konic-Ristic A,et al. The role of specific cow’s milk proteins in the etiology of recurrent aphthous ulcers. J Oral Pathol Med. 2013 ;42:82-8.
